كرانيوتومي

در كرانيوتومي ابتدا يك برش در پوست سر و سپس يك سوراخ در جمجمه ايجاد مي‌شود. به بياني ديگر كرانيوتومي مانند ورق زدن استخوان سر است زيرا در آن، قسمتي از استخوان جمجمه به طور موقت برداشته مي‌شود. سوراخ و برش در منطقه‌اي از مغز كه قرار است درمان شود، ايجاد مي‌گردد. در طول عمل جراحي باز مغز، جراح امكان انجام هر كدام از موارد زير را دارد:

• برداشتن تومور
• كليپ كردن آنوريسم
• تخليه خون يا ترشحات مربوط به يك عفونت
• حذف بافت غير طبيعي مغز

هنگامي كه جراحي كامل شد، استخوان برداشته شده معمولا در محل خود با صفحات، بخيه يا سيم نگهداري و محافظت مي‌شود. سوراخ ايجاد شده ممكن است در بعضي موارد مانند تومورها ، عفونت يا تورم مغز، باز باقي بماند. در صورت باز باقي ماندن جمجمه، جراحي كرانيكتومي ناميده مي‌شود

موارد كلي بعد از عمل كرانيوتومي

تمامي بيماران بعد از مرخص شدن و رفتن به منزل، خسته هستند و نياز به استراحت و خوابيدن در اواسط ‏روز دارند. معمولا داشتن سردرد و درد در اطراف محل زخم، حالتي عادي و متداول است. خستگي عمومي ‏مي تواند منجر به زودرنجي و بدخلقي در شما شود كه نياز به نگراني در اين مورد نيست، چراكه به مرور ‏بهبود مي يابد.‏
اگر عمل شما بسيار سخت و سنگين بوده است، صرفاً يك دوش گرفتن ممكن است باعث ايجاد خستگي در ‏شما شود. استراحت كردن و خوابيدن بيش از يك بار در طول روز، براي شما خوب است، اما انجام ورزش ‏هاي سبك هم لازم است.‏

وقتي كانال نخاع دچار تنگي مي‌شود!

مادر بعد از ۳۰‌سال كار براي دولت حالا ديگر بازنشسته شده، حدود ۶۵ سال سن دارد و كم كم از دردهاي كمر نالان شده، بعضي از ساعات روز پايش به گزگز مي‌افتد و بعضي وقت‌ها هم انگار هيچ حسي ندارد.مادر دوست ندارد غر بزند و دائم ناله كند ولي با اصرار زياد از زير زبانش كشيدم كه ديگر حتي نمي‌تواند مدتي طولاني راه برود و با اين كار كمردردش بيشتر مي‌شود.  يكي از مشكلاتي كه ممكن است به صورت مادرزادي يا بر اثر كهولت سن يا يك اتفاق غيرمترقبه مانند تصادف‌ شديد و سقوط از بلندي يا حتي بلند كردن اجسام سنگين، براي افراد پيش آمده و يك عمر آنها را درگير دردهاي شديد و عوارض زيادي كند، مشكلات ناحيه نخاع است.

دكترمحمد صمديان ، جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات در گفت‌و‌گو با «ايران» در اين باره مي‌گويد: تنگي كانال نخاعي كه عوام به آن گرفتگي كانال نخاع هم مي‌گويند، بيماري شايعي است كه بخصوص در سنين بالا گريبانگير بسياري از مردم مي‌شود. شيوع اين بيماري از ۸ تا ۱۱ درصد جمعيت پيش‌بيني شده است كه با افزايش متوسط طول عمر اين ارقام بالاتر نيز خواهد رفت.

در اين بيماري عوامل مختلف باعث مي‌شوند كه كانال استخواني كه بر اثر در كنار هم قرار گرفتن سوراخ‌هاي مهره‌ها ايجاد شده و مسيري براي عبور نخاع و ريشه‌هاي اعصاب نخاعي مي‌سازد، تنگ شود كه در نتيجه آن نخاع يا اعصاب نخاعي تحت فشار قرار مي‌گيرند و بسته به اينكه ميزان اين تنگي چقدر باشد و در كدام ناحيه از نخاع رخ داده باشد، علائم و عوارض گوناگوني خواهد داشت.

به گفته صمديان، شايع‌ترين محل ايجاد تنگي در فقرات ناحيه كمر و خاجي و پس از آن كانال نخاعي ناحيه گردن است. عوامل ايجاد تنگي شامل تغييرات استخواني ناشي از پيري مانند آرتروز استخواني، بيرون زدگي ديسك بين مهره‌اي و گاهي ناشي از جابه‌جايي مهره‌ها به روي هم است. به ندرت عوامل ديگري مثل شكستگي‌هاي حاد و مزمن و حتي تومورها مي‌توانند باعث ايجاد علائم تنگي كانال نخاع گردند.

سندروم دم اسبي

همه ساله ميليون ها نفر از مردم دچار كمر درد مي شوند و در اكثر موارد بدون متحمل شدن عمل جراحي بهبود مي يابند. ‏اما درد شديد كمر مي تواند نشانه اي از يك بيماري جدي باشد كه به خوبي شناخته نشده و در اكثر موارد اشتباه تشخيص ‏داده شده است. سندرم دم اسبي يا “‏cauda equina‏” (‏CES‏) هنگامي رخ مي دهد كه ريشه هاي عصبي دم اسبي فشرده ‏شده و باعث اختلال در عملكرد حسي و حركتي در اندام هاي تحتاني و مثانه مي شوند. بيماران مبتلا به اين سندرم در اغلب ‏موارد به عنوان يك مورد اورژانسي در بيمارستان پذيرفته مي شوند. سندرم ‏CES‏ مي تواند به بي اختياري و حتي فلج دائمي ‏منجر شود.‏

به مجموعه عصب هايي كه در انتهاي طناب نخاعي وجود دارند به دليل شباهتي كه به دم اسب دارند، “‏cauda equina‏” ‏يا همان دم اسب گفته مي شود. طناب نخاعي در قسمت فوقاني ستون فقرات كمري به پايان مي رسد. ريشه هاي عصبي مجزا ‏در انتهاي طناب نخاعي كه باعث عملكرد حسي و حركتي پاها و مثانه مي شوند در طول كانال نخاعي گسترده مي شوند. دم ‏اسب امتداد اين ريشه هاي عصبي در ناحيه كمري است. اين عصب ها به اندام هاي تحتاني و لگني پيام هايي را ارسال كرده و ‏از آن ها پيام مي گيرند.‏

وقوع سندروم

احتمال بروز سندروم ‏CES‏ به جنسيت يا نژاد ارتباطي ندارد. اين سندروم عمدتاً در بين بزرگسالان رخ مي دهد البته سندروم ‏CES‏ ناشي از تروما يا ضربه مي تواند بر افراد در تمام سنين تاثير گذارد. سندروم ‏CES‏ درصد بسيار كمي از بيماراني را تحت ‏تاثير قرار مي دهد كه تحت عمل جراحي براي فتق (بر آمدگي(ديسك كمري قرار گرفته اند.‏

متاستاز مغز

متاستاز مغز تومورهايي هستند كه ابتدا در بافت ها و اعضاي خارج از مغز ايجاد شده، سپس به مغز راه مي يابند. اين تومورها نوع رايج و پيچيده اي از سرطان سيستميك هستند و علت اصلي ناخوشي و مرگ در بيماراني به شمار مي روند كه مبتلا به سرطان مي باشن.

متاستاز مغز تومورهايي هستند كه ابتدا در بافت ها و اعضاي خارج از مغز ايجاد شده، سپس به مغز راه مي يابند. اين تومورها نوع رايج و پيچيده اي از سرطان سيستميك هستند و علت اصلي ناخوشي و مرگ در بيماراني به شمار مي روند كه مبتلا به سرطان مي باشند. آنها رايج ترين نوع تومورهاي داخل جمجمه اي هستند كه ميزان بروزشان ممكن است افزايش يابد. هر ساله حدود ۱۷۰۰۰۰ مورد جديد از متاستاز مغزي در ايالات متحده تشخيص داده مي شود.

گروه هاي در معرض خطر

گرچه تقريبا هر توموري در هر قسمتي از بدن كه رشد يافته باشد ميتواند به مغز گسترش يابد، اما ميزان بروز متاستاز مغزي در هر سرطاني متفاوت از ديگري است. سرطان ريه، سينه، پوست، كليه و روده بزرگ از اصلي ترين علل بروز متاستازهاي مغزي به شمار ميروند.

در اين ميان سرطان اوليه ريه (تومورهاي اوليه ريوي) رتبه نخست را داشته چرا كه ۳۰ الي ۶۰ درصد از متاستازهاي مغزي در نتيجه گسترش سرطان ريه به مغز ايجاد مي گردند. ۲۰ الي ۳۰ درصد از بيماراني هم كه مبتلا به سرطان سينه مي باشند ممكن است در نهايت به متاستاز مغزي دچار گردند.

ميزان بروز متاستاز مغزي با سن سنجيده مي شود. اوج بروز اين سرطان در دهه پنجم و هفتم عمر مي باشد كه پس از آن نيز رو به كاهش مي گذارد. ميزان بروز متاستاز مغزي در كودكان كمتر از بزرگسالان مي باشد. چرا كه كثرت وقوع آن در كودكان ۶ الي ۱۳ درصد برآورد شده است. هر چند كه كثرت وقوع متاستاز مغزي در زنان و مردان يكسان مي باشد، اما با اين وجود، علل اوليه بروز آن در ميان اين دو گروه متفاوت است. سرطان ريه اصلي ترين عامل بروز متاستاز مغزي در مردان به شمار مي رود، در حالي كه علت اصلي بروز اين بيماري در زنان سرطان سينه گزارش شده است

كشيدگي و رگ به رگ شدن كمر

فشار و رگ به رگ شدن عضلات لومبار (كمر) شايع ترين علل كمر درد مي باشد. كمر به دليل نقش تحمل وزن و دخالت در ‏حركت، چرخش و خم شدن، مستعد اين كشيدگي عضلاني است. فشار عضلاني كمر هنگامي رخ مي دهد كه فيبرهاي ‏عضلاني به طور غير طبيعي كشيده شده يا پاره مي شوند. رگ به رگ شدن كمر هنگامي رخ مي دهد كه ليگامنت ها (رباط ‏ها)، كه نوارهاي سفتي از بافت متصل كننده ي استخوان ها به هم هستند، از محل اتصال خود جدا مي شود. هر دو مورد مي ‏تواند ناشي از آسيب ناگهاني و يااستفاده بيش از حد و تدريجي از عضلات باشد

هنگامي كه ستون فقرات كمري فشرده و يا رگ به رگ مي شود، بافت هاي نرم ملتهب مي گردند. اين التهاب باعث درد شده ‏و ممكن است سبب اسپاسم هاي عضلاني شود. فشار و يا پيچ خوردگي كمر مي تواند بسيار شديد و ناتوان كننده باشند.

سه دسته عضلات از ستون مهره ها حمايت مي كنند:

• ‏عضلات راست كننده كمر يا اكستانسور (عضلات پشت و گلوتئال(
• عضلات خم كننده كمر يا فلكسورها (عضلات شكم و ايليوپسواس(
• عضلات مايل يا چرخاننده (عضلات پهلو( 

درد كمر كه ممكن است به ناحيه باسن منتشر شود، اما بر پاها تاثير نمي گذارد

• سفتي در ناحيه كمر، محدود شدن دامنه حركت
• عدم توانايي در حفظ وضعيت نرمال قامت با توجه به سفتي عضلاني و يا درد
• اسپاسم هاي عضلاني يا هنگام فعاليت و يا در حالت استراحت
• دردي كه حداكثر ۱۰ الي ۱۴ روز ادامه يابد

كمر درد

اگر از كمر درد رنج مي بريد، تنها كسي نيستيد كه چنين تجربه اي را داريد. تخمين ها حاكي از آن است كه ۷۵ تا ۸۵ درصد ‏از آمريكايي ها در طول عمر درد كمر را به نوعي تجربه خواهند كرد. اگر چه كمردرد مي تواند بسيار ناتوان كننده و دردناك ‏باشد، اما حدوداً در ۹۰ درصد كليه موارد مربوط، درد بدون جراحي بهبود بخشيده مي شود. با اين حال، ۵۰ درصد از بيماراني ‏كه از نوعي كمر درد رنج مي برند،در عرض يك سال درد متناوب خواهند داشت. 

 ستون فقرات كمري

ستون فقرات لومبار (كمر) شامل پنج مهره در قسمت پايين ستون مهره ها بين دنده ها و لگن مي باشد. استخوان ها يا همان ‏مهره هايي كه ستون فقرات پشت شما را شكل مي دهند توسط ديسك هاي كوچكي محافظت مي شوند. اين ديسك ها گرد و ‏تخت هستند، و لايه بيروني سخت (حلقوي) دارند كه يك ماده ژله مانند به نام هسته را احاطه مي كنند. ديسك ها بين هر ‏يك از مهره ها در ستون فقرات قرار گرفته اند و به عنوان كمك فنر (ضربه گير) براي استخوان هاي ستون فقرات عمل مي ‏كنند. رباط هاي ضخيم متصل به مهره ها، مواد نرم ديسك را در محل نگه مي دارند. از ۳۱ جفت عصب و ريشه نخاعي، پنج ‏جفت عصب كمري (‏L1 -L5‎‏) و پنج جفت عصب ساكروم (‏S1 – S5‎‏) در ابتداي ناحيه ي كمري به هم متصل مي شوند.

سندرم طناب مركزي

سندرم طناب مركزي (‏CCS‏) عبارت است از آسيب ناكامل به طناب نخاعي گردن كه منجر به ضعف حركتي گسترده تر اندام ‏هاي فوقاني نسبت به تحتاني مي شود. مكانيسم آسيب از صدماتي ناشي مي شود كه به باز شدن بيش از حد اسپرز استخواني ‏موجود (رشد غير طبيعي استخوان)، بدون اين كه آسيبي به ستون مهره ها وارد شود، منجر مي شود.

مكانيسم و علل آسيب ديدگي

سندرم طناب مركزي (‏CCS‏) به طور معمول در بيماران مبتلا به آسيب هاي اتساعي )باز شدگي بيش از حد) كه در آن طناب ‏نخاعي بين اسپرز استخواني اسپونديلوز قدامي گردني و رباط پشتي كانال نخاعي (رباط طولي خلفي) كه به آن رباط زرد يا ‏فلاوم گويند، فشرده و باريك مي شود. رباط زرد يك رباط قوي است كه قسمت تيغه ها (لامينا)ي قوس مهره اي دو مهره ‏مجاور در ستون فقرات را به يكديگر متصل مي‌كند. اين رباط از عناصر عصبي و طناب نخاعي محافظت كرده و باعث ثبات ‏نخاع مي شود به طوري كه بين جسم مهره ها حركت بيش از حد رخ نمي دهد. ‏

آسيب در نتيجه فشار قدامي و خلفي نخاع رخ مي دهد و منجر به ادم، خونروي و يا ايسكمي (كم خوني موضعي) در بخش ‏مركزي طناب نخاعي مي شود. محل بسياري از آسيب ها در بخش وسط به پايين طناب نخاعي گردن است. به دليل ساختار ‏لايه اي راه هرمي يا راه قشري نخاعي‏‎ ‎‏ ‏‎(Corticospinal Tract)‎، با فيبرهاي عصبي ميانه در ناحيه بازو و جانبي در ناحيه ‏پا، بازو ها در مقايسه با پاها بيشتر تحت تاثير قرار مي گيرند و بدين طريق منجر به اختلال حركتي مي شوند. ‏