سندرم طناب مركزي
سندرم طناب مركزي (CCS) عبارت است از آسيب ناكامل به طناب نخاعي گردن كه منجر به ضعف حركتي گسترده تر اندام هاي فوقاني نسبت به تحتاني مي شود. مكانيسم آسيب از صدماتي ناشي مي شود كه به باز شدن بيش از حد اسپرز استخواني موجود (رشد غير طبيعي استخوان)، بدون اين كه آسيبي به ستون مهره ها وارد شود، منجر مي شود.
مكانيسم و علل آسيب ديدگي
سندرم طناب مركزي (CCS) به طور معمول در بيماران مبتلا به آسيب هاي اتساعي )باز شدگي بيش از حد) كه در آن طناب نخاعي بين اسپرز استخواني اسپونديلوز قدامي گردني و رباط پشتي كانال نخاعي (رباط طولي خلفي) كه به آن رباط زرد يا فلاوم گويند، فشرده و باريك مي شود. رباط زرد يك رباط قوي است كه قسمت تيغه ها (لامينا)ي قوس مهره اي دو مهره مجاور در ستون فقرات را به يكديگر متصل مي‌كند. اين رباط از عناصر عصبي و طناب نخاعي محافظت كرده و باعث ثبات نخاع مي شود به طوري كه بين جسم مهره ها حركت بيش از حد رخ نمي دهد.
آسيب در نتيجه فشار قدامي و خلفي نخاع رخ مي دهد و منجر به ادم، خونروي و يا ايسكمي (كم خوني موضعي) در بخش مركزي طناب نخاعي مي شود. محل بسياري از آسيب ها در بخش وسط به پايين طناب نخاعي گردن است. به دليل ساختار لايه اي راه هرمي يا راه قشري نخاعي (Corticospinal Tract)، با فيبرهاي عصبي ميانه در ناحيه بازو و جانبي در ناحيه پا، بازو ها در مقايسه با پاها بيشتر تحت تاثير قرار مي گيرند و بدين طريق منجر به اختلال حركتي مي شوند.
سندرم طناب مركزي
سندرم طناب مركزي (CCS) عبارت است از آسيب ناكامل به طناب نخاعي گردن كه منجر به ضعف حركتي گسترده تر اندام هاي فوقاني نسبت به تحتاني مي شود. مكانيسم آسيب از صدماتي ناشي مي شود كه به باز شدن بيش از حد اسپرز استخواني موجود (رشد غير طبيعي استخوان)، بدون اين كه آسيبي به ستون مهره ها وارد شود، منجر مي شود.
مكانيسم و علل آسيب ديدگي
سندرم طناب مركزي (CCS) به طور معمول در بيماران مبتلا به آسيب هاي اتساعي )باز شدگي بيش از حد) كه در آن طناب نخاعي بين اسپرز استخواني اسپونديلوز قدامي گردني و رباط پشتي كانال نخاعي (رباط طولي خلفي) كه به آن رباط زرد يا فلاوم گويند، فشرده و باريك مي شود. رباط زرد يك رباط قوي است كه قسمت تيغه ها (لامينا)ي قوس مهره اي دو مهره مجاور در ستون فقرات را به يكديگر متصل مي‌كند. اين رباط از عناصر عصبي و طناب نخاعي محافظت كرده و باعث ثبات نخاع مي شود به طوري كه بين جسم مهره ها حركت بيش از حد رخ نمي دهد.
آسيب در نتيجه فشار قدامي و خلفي نخاع رخ مي دهد و منجر به ادم، خونروي و يا ايسكمي (كم خوني موضعي) در بخش مركزي طناب نخاعي مي شود. محل بسياري از آسيب ها در بخش وسط به پايين طناب نخاعي گردن است. به دليل ساختار لايه اي راه هرمي يا راه قشري نخاعي (Corticospinal Tract)، با فيبرهاي عصبي ميانه در ناحيه بازو و جانبي در ناحيه پا، بازو ها در مقايسه با پاها بيشتر تحت تاثير قرار مي گيرند و بدين طريق منجر به اختلال حركتي مي شوند.
علائم بيماري سندرم طناب مركزي
بيماران معمولا با ضعف حركتي در اندام هاي فوقاني و درگيري كمتر اندام هاي تحتاني دست و پنجه نرم مي كنند. درجات مختلفي از نقص حسي در بخش هاي پايين تر از محل آسيب و علائم بيماري هاي مثانه اي (بي اختياري ادراري) ممكن است هر دو رخ دهند.
وقوع بيماري
اين سندرم در اكثر موارد در گروه سني ۵۰ سال به بالا رخ مي دهد كه متحمل آسيب ناشي از اتساع بيش از حد مهره هاي گردن شده اند. سندروم CCS ممكن است در هر سني رخ دهد. اين بيماري مي تواند در بين ورزشكاران هم به دليل آسيب ناشي از اتساع مهره هاي گردن رخ دهد و هم پارگي ديسك ناشي از فشردگي طناب نخاعي قدامي. اين بيماري مردان را بيشتر از زنان تحت تاثير قرار مي دهد.
تشخيص بيماري سندرم طناب مركزي
ارزيابي وضعيت بيمار عبارت است از دسترسي به شرح حال و سوابق كامل پزشكي وي، معاينه عصبي كامل، MRI و سي تي اسكن از مهره هاي ستون فقرات گردن و همچنين اشعه ايكس از گردن (از جمله تصوير برداري اشعه ايكس supervised flexion and extension – نوعي تصوير برداري كه به بررسي استحكام و ثبات ستون فقرات مي پردازد).
◾ تصويربرداري رزونانس مغناطيسي (MRI): نوعي معاينه تشخيصي است كه با استفاده از ميدان هاي مغناطيسي و تكنولوژي كامپيوتري، تصاوير سه بعدي از ساختار بدن ارائه مي دهد. MRI شواهد مستقيمي از فشردگي طناب نخاعي را از استخوان، ديسك، و يا هماتوم (غده خوني) نشان مي دهد.
◾ اسكن توموگرافي كامپيوتري ( CT يا CAT اسكن: سي تي اسكن): نوعي تصويربرداري تشخيصي كه پس از خواندن اشعه ايكس با يك كامپيوتر ايجاد مي شود، اين روش مي تواند شكل و اندازه كانال نخاعي، محتويات، و ساختارهاي اطراف آن را نشان دهد.
◾ اشعه ايكس : استفاده از اشعه براي توليد فيلم يا عكس از يك قسمت از بدن مي تواند ساختار مهره ها و طرح كلي مفاصل را نشان دهد. اشعه X از ستون فقرات، شكستگي ها و دررفتگي هاي آن را نشان مي دهد؛ همچنين درجه و ميزان تغييرات اسپونديلوز (تغييرات تخريبي مهره ها) را نشان مي دهد. تصوير برداري اشعه ايكس supervised flexion and extension يا هدف بررسي استحكام و ثبات ستون فقرات به ارزيابي ثبات ليگاماني كمك مي كند.
درمان جراحي
استفاده از جراحي معمولا ضروري نيست مگر اينكه فشردگي طناب نخاعي شديد باشد. قبل از اين كه روش هايي چون MRI و سي تي اسكن به وجود بيايند، جراحي به دليل ريسك آسيب به طناب نخاعي متورم گردن و بدتر شدن نقص، به عنوان اقدامي پر خطر و مضر تصور مي شد. با اين حال، با تكنولوژي هاي پيشرفته تصويربرداري مانند CT اسكن و MRI، بيماران مبتلا به فشردگي طناب نخاعي، در نتيجه¬ي فتق ديسك بين مهره اي آسيب زاد و ضايعات ديگر را مي توان به سرعت تشخيص داده و از طريق عمل جراحي، فشردگي آن را از بين برد. در مواردي از بيماري با برجستگي قدامي استخوان و تنگي كانال نخاعي، در نتيجه¬ي ضخيم شدگي و يا تنگي ليگاماني، جراحي حاد معمولا انجام نمي شود تا زماني كه بيمار به حداكثر بهبود دست يابد. ارزيابي مجدد وضعيت در آن زمان، بسته به علت اصلي بيماري، ممكن است به عمل جراحي منجر شود. در صورتي كه پس از يك دوره بهبودي، ضعف حركتي قابل توجه، يا زوال عصبي و يا بي ثباتي ستون فقرات وجود داشته، دخالت جراحي ممكن است در نظر گرفته شود.
درمان غير جراحي
درمان غير جراحي عبارت است از بي حركت كردن گردن از طريق ارتزهاي گردن، استفاده از استروئيدها، مگر در صورت منع مصرف، و توانبخشي با تن درماني و كار درماني.
نتايج
بسياري از بيماران مبتلا به CCS با بهبود خود به خودي عملكرد حركتي مواجه مي شوند در حالي كه برخي ديگر در شش هفته اول بعد از آسيب بهبود قابل توجهي را تجربه مي كنند.
اگر دليل اساسي اين بيماري ادم باشد، بهبود ممكن است تقريباً بلافاصله بعد از مرحله اوليه فلج حركتي يا فلج جزئي اندام حركتي رخ دهد. عملكرد پا معمولا به حالت اول خود باز مي گردد و به دنبال آن كنترل مثانه و سپس عملكرد بازو بهبود مي يابند. حركت دست و مهارت و چابكي انگشت نيز در نهايت بهبود بخشيده مي شود. اگر ضايعه مركزي در نتيجه ي خونريزي يا ايسكمي ايجاد شود، احتمال بهبود اندك است و پيش آگهي اين بيماري حاكي از اثرات مخرب تر آن است.
پيش آگهي سندروم CCS در بيماران جوان تر مثبت است. در يك دوره ي زماني كوتاه، اكثريت بيماران جوان تر بهبود مي يابند و توانايي مجدد حركت و انجام فعاليت هاي روزمره زندگي را به دست مي آورند. با اين حال، در افراد مسن پيش آگهي، با مداخله جراحي يا بدون آن، مطلوب نيست.