تومور مغزي
تومور مغزي كه به تومور درون جمجمه اي معروف مي باشد، توده اي غير عادي از يك بافت به شمار مي رود كه با رشد و تكثير شدن غير قابل كنترل سلول ها ايجاد مي شود. ظاهرا اين وضعيت توسط مكانيزمي كه وظيفه كنترل سلول هاي نرمال را به عهده دارد، چك نمي گردد. بيش از ۱۵۰ نوع متفاوت تومور مغزي شناسايي شده كه به دو گروه اصلي تومورهاي اوليه و متاستاتيك دسته بندي شده اند.
انواع تومورهاي مغزي
تومورهاي اوليه مغزي شامل آن دست از تومورهايي هستند كه از بافت هاي مغزي و يا بافت هاي اطراف مغز ايجاد مي گردند.
تومورهاي اوليه به عنوان تومورهاي گليال (تومورهايي كه از سلول هاي گليالي تشكيل شده اند) و يا تومورهاي غير گليال (تومورهايي كه روي و يا داخل ساختارهاي مغزي نظير عصب ها، رگ هاي خوني و غده ها رشد مي كنند) دسته بندي مي گردند كه مي توانند بدخيم و يا خوش خيم باشند.
تومورهاي مغزي متاستاتيك شامل تومورهايي هستند كه در نقطه اي خارج از مغز يعني در ناحيه ديگري از بدن (مانند سينه و ريه ) ايجاد شده كه در نهايت از طريق جريان خون به مغز راه مي يابد. تومورهاي متاستاتيك به عنوان سرطان در نظر گرفته شده و بدخيم مي باشند.
از هر چهار تني كه مبتلا به سرطان مي باشند يك تن دچار متاستاز مغزي شده و برآوردها نيز حكايت از آن دارد، هر ساله ۱۵۰۰۰۰ تن به اين نوع سرطان بدخيم دچار مي گردند. ۴۰ درصد از افرادي كه مبتلا به سرطان ريه مي باشند معمولا به متاستاتيك مغزي دچار مي گردند. در گذشته نتيجه براي بيماراني كه داراي متاستاتيك مغزي تشخيص داده مي شدند، چندان خوشايند نبود چرا كه نرخ زندگي اين افراد بيش تر از چند هفته بعد از تشخيص نبوده است. ابزارهاي پيچيده تشخيص در كنار ابداع روش هاي پرتوزايي و جراحي باعث شده تا كيفيت و نرخ زندگي براي افراد گرفتار متاستاز مغزي بهبود يافته و تا چندين سال افزايش يابد.
تومور مغزي
تومور مغزي كه به تومور درون جمجمه اي معروف مي باشد، توده اي غير عادي از يك بافت به شمار مي رود كه با رشد و تكثير شدن غير قابل كنترل سلول ها ايجاد مي شود. ظاهرا اين وضعيت توسط مكانيزمي كه وظيفه كنترل سلول هاي نرمال را به عهده دارد، چك نمي گردد. بيش از ۱۵۰ نوع متفاوت تومور مغزي شناسايي شده كه به دو گروه اصلي تومورهاي اوليه و متاستاتيك دسته بندي شده اند.
انواع تومورهاي مغزي
تومورهاي اوليه مغزي شامل آن دست از تومورهايي هستند كه از بافت هاي مغزي و يا بافت هاي اطراف مغز ايجاد مي گردند.
تومورهاي اوليه به عنوان تومورهاي گليال (تومورهايي كه از سلول هاي گليالي تشكيل شده اند) و يا تومورهاي غير گليال (تومورهايي كه روي و يا داخل ساختارهاي مغزي نظير عصب ها، رگ هاي خوني و غده ها رشد مي كنند) دسته بندي مي گردند كه مي توانند بدخيم و يا خوش خيم باشند.
تومورهاي مغزي متاستاتيك شامل تومورهايي هستند كه در نقطه اي خارج از مغز يعني در ناحيه ديگري از بدن (مانند سينه و ريه ) ايجاد شده كه در نهايت از طريق جريان خون به مغز راه مي يابد. تومورهاي متاستاتيك به عنوان سرطان در نظر گرفته شده و بدخيم مي باشند.
از هر چهار تني كه مبتلا به سرطان مي باشند يك تن دچار متاستاز مغزي شده و برآوردها نيز حكايت از آن دارد، هر ساله ۱۵۰۰۰۰ تن به اين نوع سرطان بدخيم دچار مي گردند. ۴۰ درصد از افرادي كه مبتلا به سرطان ريه مي باشند معمولا به متاستاتيك مغزي دچار مي گردند. در گذشته نتيجه براي بيماراني كه داراي متاستاتيك مغزي تشخيص داده مي شدند، چندان خوشايند نبود چرا كه نرخ زندگي اين افراد بيش تر از چند هفته بعد از تشخيص نبوده است. ابزارهاي پيچيده تشخيص در كنار ابداع روش هاي پرتوزايي و جراحي باعث شده تا كيفيت و نرخ زندگي براي افراد گرفتار متاستاز مغزي بهبود يافته و تا چندين سال افزايش يابد.
ميزان بروز در بزرگسالان
موسسه ملي سرطان برآورد كرده است، در سال ۲۰۱۲، ۲۲۹۱۰ بزرگسال (۱۲۶۳۰ مرد و ۱۰۲۸۰ زن) داراي تومورهاي مغزي و دستگاه سيستم عصبي تشخيص داده خواهند شد. آنها همچنين تخمين زده اند، در سال ۲۰۱۲، ۱۳۷۰۰ تن از اين بيماران در نهايت خواهند مرد. بين سال هاي ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۹ متوسط سن ابتلا به تومورهاي مغزي و تومورهاي دستگاه سيستم عصبي ۶۴ سال بوده است.
علائم
علائم با توجه به مكان شكل گيري تومور مي تواند متفاوت باشند. اما موارد ذكر شده در زير مي تواند در رابطه با بسياري از تومورهاي مغزي صدق كند.
● سردردهايي كه به ويژه در جريان صبح شدت مي يابند.
● صرع و تشنج
● ايجاد مشكل در تفكر، بيان و صحبت كردن
● تغييرات شخصيتي
● ضعف و يا فلج در بخش و يا طرفي از بدن
● عدم تعادل و سرگيجه
● تغييرات در بينايي و ديد
● تغييرات در شنوايي
● بي حسي و گزگز در صورت
● دل درد و يا حالت تهوع
● گيجي و عدم تواني درك مكاني
تشخيص تومور مغزي
با استفاده از تكنولوژي هاي پيچيده تصوير برداري مي توان مكان اين تومورها را مشخص كرد. ابزارهاي تشخيص عبارتند از: توموگرافي كامپيوتري، (CT يا CAT اسكن) و تصويربرداري با رزونانس مغناطيسي ((MRI. از ام.آر.آي مي توان در حين نمونه گيري از بافت و حذف تومور استفاده كرد. با استفاده از (MRS) يا طيف سنجي تشديد مغناطيسي هم مي توان به بررسي مشخصات شيميياي تومور پرداخت و آسيب طبيعي را نيز در MRI تشخيص داد. توموگرافي تابش پوزيترون هم ( PET اسكن) در شناسايي تومورهاي مغزي در حال رشد به كار مي رود.
گاهي اوقات تنها راه تشخيص قطعي يك تومور نمونه برداري مي باشد. جراح مغز و اعصاب نمونه برداري را انجام مي دهد و پزشك آسيب شناسي نيز با تعيين اينكه تومور خوش خيم بوده و يا بدخيم و همچنين مشخص كردن درجه بندي آن شخيص نهايي را ارائه مي دهد.
درمان تومور مغزي
تومورهاي مغزي (صرف نظر از اينكه اوليه بوده و يا متاستاتيك، خوش خيم بوده و يا بدخيم) از طريق جراحي، پرتودرماني و يا شيمي درماني و يا حتي تركيبي از آنها مورد معالجه قرار مي گيرند. در حالي كه پرتودرماني و شيمي درماني در خصوص تومورهاي بدخيم، تومورهايي كه همچنان قسمتي از آنها باقي مانده و يا تومورهايي به كار مي رود كه ممكن است حتي بعد از برداشتن آنها مجددا رشد كنند، اما در نهايت تصميم گيري پيرامون نحوه درمان بستگي به عوامل مختلفي داشته و در هر موردي هم متفاوت از ديگري مي باشد. هر شيوه درمان خطرات و اثرات جانبي خود را دارد.
جراحي تومور مغزي
اين موضوع پذيرفته شده است كه برداشت تقريبي و يا كامل يك تومور مغزي آن هم از طريق جراحي براي بيمار مفيد مي باشد. چالش جراح مغز و اعصاب برداشت تومور مغزي است تا جايي كه امكان داشته آن هم بدون اينكه به بافت هاي مهم مغزي كه در عملكرد عصبي (توانايي در حرف زدن، راه رفتن و …) موثر مي باشند، آسيبي برسد. به طور سنتي، جراحان مغز و اعصاب با باز كردن جمجمه سعي مي كنند تا آنجايي كه ممكن است تومور را بردارند. نمونه برداري استريوتاكتيك از ديگر روش هاي معمولي است كه ممكن است قبل از باز كردن جمجمه به كار گرفته مي شود. اين عمل كوچك به پزشكان اجازه مي دهد تا با نمونه برداري از بافت، تشخيص دقيق تري را ارائه دهند. معمولا بعد از اسكن گرفتن از سر بيمار، او را به اتاق عمل مي برند تا با سوراخ كردن جمجمه وي به ناحيه مورد نظر دست يابند. در اين حين با برداشتن نمونه اي از بافت غير عادي، آن را زير ميكروسكوپ مورد بررسي قرار مي دهند.
در اواخر دهه ۹۰ (۱۹۹۰) دستگاه هاي كامپيوتري با نام سيستم هاي هدايت جراحي اختراع شدند. اين سيستم ها با هدايت جراح مغزو اعصاب، وي را در مكان يابي تومورهاي مغزي ياري مي رساندند. اين اطلاعات خطرات را كاهش داده و امكان برداشت بيشتري از تومور را فراهم نمودند. در بسياري از موارد، اين سيستم ها امكان برداشت تومورهايي را فراهم مي نمودند كه قبلا با روش جراحي نمي شد آن ها را از بين برد. با استفاده از برخي از آنها حتي مي توان نمونه گيري هايي را انجام داد كه ديگر نيازي به وصل كردن فريم به جمجمه بيمار نباشد. يكي از محدوديت هايي كه اين سيستم ها دارند استفاده از اسكن هايي است (سي.تي.، ام.آر.آي) كه قبل از جراحي گرفته مي شوند. بنابراين آنها نمي توانند اطلاعاتي را در خصوص تحركات مغزي كه در حين عمل جراحي رخ مي دهند، در اختيار جراح مغز و اعصاب قرار دهند. محققان در حال گسترش تكنيك هايي مي باشند كه با استفاده از التراسوند و اسكنرهاي ام.آر.آي بتوان داده هاي سيستم هاي هدايت جراحي را در حين عمل، به روز نمود.
روشي وجود دارد به نام تصويرسازي عملكرد زباني در حين عمل جراحي (Intraoperative language mapping) كه از نظر برخي تكنييك مهمي ايست آن هم براي به كاربردن در مورد بيماراني كه عملكرد زباني آنها ( گليوم نيكره غالب) تحت تاثير تومور مغزيشان مي باشد. در اين روش از آناتومي عملكرد زباني بيمار (در حالي كه وي در وضعيت هوشيار قرار دارد)، تصويرسازي مي گردد. اين شيوه به جراح اين امكان را ميدهد تا تشخيص دهد كه كدام بخش از تومور بدون اينكه آسيبي به ساير نقاط وارد كند، قابل برداشت مي باشد. مطالعات اخير نشان داده است، تصوير سازي قشري زباني ممكن است به عنوان روش الحاقي مفيد و كارآمد براي برداشت بهينه تومور به كار گرفته شود (آن هم بدون اينكه به نواحي حياتي عملكرد زباني آسيبي وارد نمايد).